هگمتانه، گروه پزشکی و سلامت: دیابت بیماری مزمنی است که در آن بدن نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند یا انسولین تولید شده را به طور صحیح استفاده کند. این امر باعث افزایش قند خون می‌شود. شیوع دیابت در سراسر جهان در حال افزایش است و به عنوان یک مشکل بزرگ بهداشت عمومی تلقی می‌شود.
به گزارش خبرنگار هگمتانه، دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غیرواگیر در جهان است، این بیماری چهارمین یا پنجمین علت مرگ در اکثر کشورهای توسعه یافته است. در کشورهایی که از نظر اقتصادی در حال توسعه هستند نیز شواهدی علمی مبنی بر اپیدمی این بیماری وجود دارد.
دیابت، اختلال تحمل گلوکز (IGT) نیز یکی از معضلات بزرگ در زمینه سلامت است، مبتلایان به اختلال تحمل گلوکز بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی - عروقی هستند.

دیدگاه طب ایرانی به دیابت
دکتر سید مهدی میرغضنفری، متخصص طب ایرانی، در گفت‌وگویی با برنامه انارستان با اشاره به دیدگاه طب ایرانی نسبت به بیماری دیابت، به نکاتی جالب درباره ریشه واژه این بیماری پرداخت و گفت: شاید برای بسیاری تعجب‌برانگیز باشد که بدانند واژه دیابت در حقیقت ریشه‌ای ایرانی دارد. در منابع طب ایرانی که قدمت آن‌ها به 10 قرن پیش یا حتی بیشتر بازمی‌گردد، این واژه با صورت‌هایی همچون "ضیاء به توست"، "ضیاء بتیس" یا "ضیاء بیتس" آمده است. در آن زمان، به‌ تبع نحوه تلفظ واژگان، مانند آنچه "استاد" را "استاست" می‌گفتند، این واژه نیز به شکلی متفاوت تلفظ می‌شده است.
وی ادامه داد: در واقع، "ضیاء" به معنای زیادی نور یا روشنی، در اینجا به مفهوم زیادی تو یا ادرار به کار رفته است. این واژه به‌ تدریج و در گذر زمان، دچار دگرگونی آوایی و نوشتاری شد و به صورت‌هایی چون "دیابتیس" و سپس "دیابتوس" درآمد.
دکتر میرغضنفری افزود: پس از دوره رنسانس، زمانی که کشورهای غربی با کتابخانه‌های غنی مشرق‌زمین و به‌ ویژه ایران مواجه شدند، متوجه شدند که منابع علمی فراوانی در این سرزمین وجود دارد. آن‌ها به آثار بزرگان علمی مانند ابن‌سینا، رازی و سید اسماعیل جرجانی دست یافتند و با الگوبرداری و بازنویسی این متون، واژه‌هایی همچون دیابت را وارد زبان خود کردند. بنابراین واژه‌ای که امروزه در زبان انگلیسی به‌ صورت دیابت (Diabetes) به‌کار می‌رود، در اصل ریشه‌ای ایرانی دارد.

شناخت دیابت در طب ایرانی؛ پیشینه‌ای که نباید نادیده گرفته شود
دکتر سید مهدی میرغضنفری، متخصص طب ایرانی، در ادامه گفت‌وگو با اشاره به شناخت دقیق حکمای ایرانی از دیابت، اظهار کرد: شناخت علائم بیماری دیابت در طب سنتی ایران از قرن‌ها پیش وجود داشته و حکمای ما با دقت آن را توصیف کرده‌اند. آن‌ها به‌ خوبی می‌دانستند که یکی از نشانه‌های بارز این بیماری، عطش زیاد و نوشیدن مکرر آب است؛ چیزی که امروز در پزشکی مدرن با اصطلاح "پُلی‌دیپسی" شناخته می‌شود. همچنین به افزایش حجم و دفعات ادرار، که در زبان علمی امروز "پُلی‌اوری" خوانده می‌شود، اشاره شده است.
وی افزود: در حالی‌ که امروزه این مفاهیم با اصطلاحات لاتین مطرح می‌شوند و نوعی پیشرفت علمی تلقی می‌گردند، باید توجه داشت که ریشه‌های این دانش از قرن‌ها پیش در متون طبی ایران وجود داشته است. نباید به‌ دلیل ظاهر امروزی و زبان متفاوت، دانش کهن خود را نادیده بگیریم یا تحقیر کنیم. نگاه علمی ایجاب می‌کند که با ذهنی باز و واقع‌بین، ارزش میراث علمی‌مان را درک کنیم.
دکتر میرغضنفری با تأکید بر اهمیت شناخت ریشه‌های علمی تمدن ایرانی گفت: پیش از آنکه درباره دیابت صحبت کنیم، لازم است بدانیم که ایران چه جایگاهی در تاریخ علم داشته و شخصیت‌هایی همچون ابن‌سینا که بوده‌اند و چه کرده‌اند.
وی در ادامه با اشاره به توصیف دقیق حکمای ایرانی از علائم دیابت بیان کرد: در کتب طب ایرانی آمده است که فرد مبتلا به این بیماری دچار لاغری شدید می‌شود، به‌ گونه‌ای که ممکن است خطر مرگ برای او ایجاد شود. این همان چیزی است که امروز در پزشکی با کمای دیابتی شناخته می‌شود؛ حالتی که در آن قند خون ممکن است به بالای 400 یا 500 برسد و وضعیت بیمار بحرانی شود.

تقسیم‌بندی دیابت در طب ایرانی؛ نگاهی عمیق‌تر به انواع بیماری
سید مهدی میرغضنفری، متخصص طب ایرانی به تقسیم‌بندی دقیق دیابت در منابع کهن ایرانی اشاره کرد و گفت: حکمای طب ایرانی نه‌تنها بیماری دیابت را به‌ خوبی می‌شناختند، بلکه آن را به دو نوع اصلی نیز تقسیم می‌کردند. این موضوع، آن هم در قرن‌های گذشته، بسیار جالب و قابل تأمل است.
وی توضیح داد: در همان منابع کهن، نوعی نگاه آسیب‌شناسانه و افتراقی نسبت به بیماری‌ها وجود داشته است. به‌ عنوان نمونه، درباره بیماری آسم نیز چنین دقت نظری دیده می‌شود. حکمای ما آسم را به دو نوع خشک و‌تر تقسیم کرده‌اند؛ در نوع‌ تر، هنگام سرفه خلط از سینه خارج می‌شود، اما در نوع خشک، خلطی وجود ندارد. این نوع نگاه به طب، ریشه در مزاج‌شناسی دارد که از ویژگی‌های برجسته طب ایرانی است.
دکتر میرغضنفری درباره دیدگاه طب ایرانی نسبت به دیابت توضیح داد: در متون سنتی، دیابت به دو نوع گرم و سرد تقسیم شده است، هرچند این تقسیم‌بندی با واژگان امروزین مانند نوع یک یا نوع دو مطرح نشده، اما هم‌پوشانی‌هایی با مفاهیم امروزی دارد. به‌ عنوان نمونه، از اصطلاح دیابت گرم نام برده شده و ملاک‌هایی نیز برای آن ذکر شده است.
وی با اشاره به لزوم پژوهش در این زمینه افزود: این دسته‌بندی‌ها بر پایه مشاهده و تجربیات بالینی آن دوران بوده و امروز نیازمند کار پژوهشی و مطالعات علمی است تا این مفاهیم با چارچوب‌های مدرن تطبیق داده شوند و از ظرفیت آن‌ها در درمان بهره‌برداری شود.

دیابت گرم و سرد؛ هم‌نشینی مفاهیم کهن با طب نوین
دکتر سید مهدی میرغضنفری، متخصص طب ایرانی، با اشاره به شباهت مفهومی میان تقسیم‌بندی‌های طب ایرانی و طب نوین، اظهار کرد: با تطبیق نشانه‌ها و علائم ذکر شده در منابع کهن، می‌توان حدس زد که آنچه حکمای ایرانی تحت عنوان دیابت گرم معرفی کرده‌اند، با دیابت نوع یک در طب نوین امروز هم‌راستا باشد. به همین ترتیب، دیابت سرد را می‌توان با دیابت نوع دو تطبیق داد.
وی افزود: دیابت سرد بیشتر در افراد سردمزاج بروز می‌کند و با علائمی همچون کندی، خواب‌آلودگی، پف‌آلودگی چهره و استعداد چاقی همراه است. این ویژگی‌ها در طب ایرانی با غلبه بلغم توصیف شده‌اند. بنابراین، افراد با این طبع، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دو قرار دارند.
این متخصص طب ایرانی ادامه داد: در مقابل، دیابت نوع یک یا همان دیابت گرم، در افراد با مزاج گرم بروز می‌کند. این افراد معمولاً احساس حرارت زیادی در بدن دارند و یکی از نشانه‌های بارز آن، ادرار پر رنگ با بوی تند است. این در حالی است که در نوع سرد، ادرار اغلب بی‌رنگ و رقیق است.
دکتر میرغضنفری با اشاره به اهمیت هم‌نشینی میان دانش کهن و یافته‌های پزشکی جدید تأکید کرد: هرچند این تطبیق‌ها نیازمند بررسی و مطالعات علمی بیشتری است، اما شواهد علائم‌محور طب ایرانی می‌تواند پایه‌ای برای درک بهتر بیماری‌ها و ارائه راهکارهای درمانی مکمل باشد.

جایگاه طب ایرانی در تشخیص و درمان دیابت؛ مکمل، نه جایگزین
دکتر سید مهدی میرغضنفری، متخصص طب ایرانی، با تأکید بر تفاوت علائم و شدت بیماری در دو نوع دیابت گفت: در نوع یک دیابت که در طب ایرانی با عنوان دیابت گرم شناخته می‌شود، استعداد لاغری به‌ مراتب بیشتر است و معمولاً شروع بیماری نیز در سنین پایین‌تری اتفاق می‌افتد. این موضوع از منظر علائم‌شناسی در منابع سنتی به‌ خوبی بیان شده و با مشاهدات امروزی نیز هم‌خوانی دارد.
وی در ادامه به یکی از تجربه‌های بالینی اخیر خود اشاره کرد و گفت: دیروز بیماری به مطب مراجعه کرد با قند خون 300، و درخواست داشت که صرفاً با طب سنتی درمان شود. در پاسخ به او نوشتم ارجاع فوری به متخصص غدد یا داخلی جهت کنترل وضعیت قند خون. از او پرسیدم آیا آزمایش داده‌ای؟ گفت: نه، می‌ترسم آزمایش بدهم، چون می‌دانم قندم بالاست.
دکتر میرغضنفری تأکید کرد: این بیمار به گفته خودش بیش از دو سال است از بالا بودن قند خونش مطلع است، اما اقدامی نکرده و اکنون صرفاً از طب سنتی انتظار درمان کامل دارد. باید تأکید کنم که چنین انتظاری در حال حاضر از طب ایرانی صحیح نیست. طب ایرانی، بیمار را تنها زمانی می‌پذیرد که مراحل اولیه بررسی و تشخیص از طریق پزشکی نوین انجام شده باشد.
وی افزود: در گذشته، آزمایش‌های امروزی وجود نداشت، اما اگر در زمان ابن‌سینا امکان انجام آزمایش‌های دقیق امروزی وجود داشت، بدون تردید از آن‌ها بهره می‌برد. حکمای ایرانی نیز از ابزارهای تشخیصی زمان خود مانند ارزیابی دقیق ادرار، مدفوع، نبض و سایر دفعیات استفاده می‌کردند. به‌ عبارتی، آنچه ما امروز به‌ عنوان "بررسی‌های پاراکلینیکی" می‌شناسیم، در آن زمان هم به‌ نحوی رایج بوده است.
وی در پایان تأکید کرد: در دنیای امروز، ما باید از ظرفیت کامل علوم پزشکی بهره ببریم. تشخیص و کنترل دیابت ابتدا نیازمند مراجعه به متخصص و انجام آزمایش‌های لازم است. طب ایرانی می‌تواند در مراحل بعدی، در کنار درمان‌های پزشکی مدرن، به عنوان مکملی مؤثر وارد عمل شود.

لزوم هم‌افزایی طب ایرانی و نوین در مدیریت دیابت
دکتر سید مهدی میرغضنفری به اهمیت نگاه تلفیقی در درمان بیماری دیابت اشاره کرد و گفت: آنچه امروز به آن طب تلفیقی گفته می‌شود، یعنی بهره‌گیری هم‌زمان از ظرفیت‌های طب نوین و طب ایرانی، می‌تواند در مدیریت بیماری دیابت نقش مهمی ایفا کند. به‌ ویژه در مراحل پیش‌دیابت، می‌توان بدون نیاز به دارو و تنها با اصلاح سبک زندگی و مزاج، روند ابتلا را متوقف یا کند کرد.
وی تأکید کرد: اگر فردی دچار دیابت تثبیت‌ شده، به‌ ویژه با قند خون‌های بالا شده باشد، لازم است ابتدا به پزشک متخصص غدد یا داخلی مراجعه کند. طب ایرانی در این مرحله به‌ تنهایی کافی نیست. ابتدا باید قند تحت کنترل دقیق دارویی قرار گیرد و پس از آن، طب ایرانی می‌تواند به عنوان مکمل در کنار طب نوین وارد عمل شود.
دکتر میرغضنفری با بیان اینکه این شفاف‌سازی باید در رسانه‌ها به وضوح صورت گیرد، افزود: طب ایرانی در کنار طب نوین، به شیوه‌ای تلفیقی، می‌تواند روند درمان را تقویت و کامل‌تر کند. اما جایگزینی صرف، مخصوصاً در مراحل پیشرفته بیماری، نه علمی است و نه ایمن.
وی درباره علل بروز دیابت از منظر طب ایرانی گفت: عامل ژنتیکی یکی از اصول مهم است. زمانی که فردی با سابقه خانوادگی قوی به من مراجعه می‌کند، از او درباره پدر، مادر یا اقوام نزدیکش سؤال می‌کنم. اگر پاسخ مثبت باشد، می‌گویم تا زمانی که خلافش ثابت نشده، فرض بر این است که استعداد دیابت در بدن وجود دارد.
دکتر میرغضفری با اشاره به دیدگاه طب ایرانی در این زمینه افزود: در طب ایرانی علاوه بر ژنتیک، مزاج مادرزادی یا اصطلاحاً "مزاج جبلی" نیز مدنظر قرار می‌گیرد. اما نکته بسیار مهم تأثیر محیط است. حتی اگر فرد دارای زمینه ژنتیکی ابتلا به دیابت باشد، این بیماری بدون محرک‌های محیطی بروز نخواهد کرد. بنابراین ما در طب ایرانی تأکید فراوانی بر اصلاح سبک زندگی داریم. مزاج، در اینجا نقش کلیدی دارد و به همین دلیل است که من همواره بر اهمیت توجه به مزاج تأکید می‌کنم و می‌گویم: مزاج را باید فریاد زد.

مزاج‌شناسی؛ ستون بنیادین طب ایرانی در پیشگیری از دیابت
دکتر سید مهدی میرغضنفری، متخصص طب ایرانی، به دفاع از اصل مزاج‌شناسی در طب ایرانی پرداخت و اظهار کرد: برخی از افراد معتقدند نباید از واژه‌هایی مانند مزاج استفاده کنیم. اما من با صراحت می‌گویم که نه‌تنها باید از مزاج صحبت کرد، بلکه باید آن را به‌ عنوان یک اصل علمی و کلیدی در طب ایرانی تبیین نمود. همان‌گونه که در طب چینی مفاهیمی مانند یین و یانگ به رسمیت شناخته شده و پذیرفته شده‌اند، ما نیز باید به مفاهیم بومی و عمیق خودمان احترام بگذاریم. مزاج مفهومی برگرفته از حکمت ایرانی و آموزه‌های ابن‌سینا است.
وی افزود: اگر فردی یا کودکی مزاج گرمی دارد، به‌ ویژه در خانواده‌ای با سابقه‌ دیابت نوع یک، باید بسیار مراقب تغذیه‌ او بود. دیابت نوع یک عمدتاً در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند و چنانچه این افراد گرم‌مزاج باشند، مصرف غذاهای با طبیعت گرم مانند زنجبیل، فلفل، دارچین و زیره ممکن است برایشان مضر باشد.
دکتر میرغضنفری توضیح داد: جالب اینجاست که برخی از همین مواد مانند دارچین و زیره در منابع طب ایرانی برای کمک به کنترل قند خون توصیه شده‌اند، اما تأکید شده است که این‌ها برای افراد با مزاج سرد مناسب‌اند، نه برای گرم‌مزاجان. اگر مزاج بیمار را نشناسیم، ممکن است در عوض کمک، به او آسیب برسانیم.
وی با ذکر مثالی گفت: فرض کنید کودکی گرم‌مزاج است و در خانواده سابقه دیابت وجود دارد. اگر به چنین کودکی زیره بدهیم، صرفاً به این دلیل که شنیده‌ایم زیره قند را کاهش می‌دهد، در واقع حرارت بدن او را افزایش داده‌ایم و زمینه را برای بروز دیابت مهیاتر کرده‌ایم.
دکتر میرغضنفری بر لزوم آموزش و آگاهی‌بخشی نسبت به اصول مزاج‌شناسی تأکید کرد و گفت: شناخت مزاج نه‌تنها در درمان، بلکه در پیشگیری از بیماری‌ها اهمیت دارد. اگر بخواهیم کودکانمان در آینده به دیابت مبتلا نشوند، باید از دوران کودکی مزاج آن‌ها را بشناسیم، تغذیه‌ مناسب با مزاج را برایشان انتخاب کنیم و از مصرف مواد ناسازگار با طبع آن‌ها پرهیز کنیم.

طب ایرانی؛ درمان اختصاصی برای هر مزاج، نه نسخه واحد برای همه
متخصص طب ایرانی، در ادامه‌ به نقش دستگاه ایمنی در بروز دیابت نوع یک اشاره کرد و گفت: در گذشته، دستگاه ایمنی بدن را با عنوان "قوّه مدبّره" یا "طبیعت بدن" می‌شناختند. امروز نیز می‌دانیم که هیجانات، استرس و فشارهای روانی می‌توانند این دستگاه را تحریک کنند تا از حالت تعادل خارج شود. در چنین وضعیتی، ممکن است دستگاه ایمنی وحشی شود و به خود بدن حمله کند، از جمله به سلول‌های پانکراس. در کودکانی که پیش‌زمینه‌ ژنتیکی دارند، یعنی والدینشان مبتلا به دیابت هستند، پانکراس می‌تواند به‌عنوان نقطه ضعف تلقی شود.
وی با تأکید بر اصل درمان فردمحور در طب ایرانی افزود: یکی از ویژگی‌های برجسته‌ طب ایرانی این است که هیچگاه درمانی عمومی و یکنواخت برای همه تجویز نمی‌کند. برعکس، تفکیک دقیق مزاج‌ها، شرایط بدنی و زمینه‌های بیماری صورت می‌گیرد و داروها با توجه به این خصوصیات به هر فرد اختصاص داده می‌شوند.
وی در نقد نگاه عمومی به برخی خوراکی‌ها و گیاهان اظهار کرد: گاهی در رسانه‌ها یا بین مردم شنیده می‌شود که، مثلاً، "هندوانه ابوجهل قند را پایین می‌آورد". بله، ممکن است برای عده‌ای چنین تأثیری داشته باشد، اما همان گیاه می‌تواند در گروهی دیگر نتیجه‌ معکوس بدهد یا حتی مضر باشد. چون اثر هر خوراکی یا گیاه بستگی مستقیم به مزاج و وضعیت بدن فرد دارد.
دکتر میرغضنفری با اشاره به مفهومی مهم در داروشناسی سنتی ادامه داد: ما در طب ایرانی اصطلاحی داریم به نام ذوالخاصیه؛ یعنی گیاه یا ماده‌ای که صرف‌نظر از مزاج، دارای یک اثر قطعی و مشخص است. اما این‌گونه داروها نیز معمولاً فقط تأثیر علامتی دارند، نه درمانی ریشه‌ای، مانند داروهای کورتونی و مسکن‌ها که در پزشکی نوین استفاده می‌شوند. کورتون شاید همه علائم را موقتاً فرو بنشاند، اما ریشه‌ بیماری را درمان نمی‌کند.
وی تأکید کرد:در طب ایرانی درمان واقعی از شناخت دقیق مزاج، اصلاح سبک زندگی، تعدیل هیجانات و تقویت قوای طبیعی بدن می‌گذرد؛ نه با نسخه‌های همگانی و هیجانی. این رویکرد، نه‌تنها سنتی نیست، بلکه عمیقاً علمی و منطقی است.

تعریف و شیوع دیابت از نگاه طب نوین
در ادامه نیز، دکتر علی مصدق، فوق تخصص غدد و متابولیسم، در گفت‌وگو با برنامه انارستان، درباره بیماری دیابت با توجه به شیوع بالای آن در ایران و جهان توضیح داد: در حدود 10 درصد از جامعه ایرانی به دیابت مبتلا هستند و در سطح جهان نیز تقریباً نیم میلیارد نفر با این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بنابراین دیابت یکی از بیماری‌های بسیار شایع محسوب می‌شود.
وی درباره تعریف دیابت گفت: تعریف دیابت بر اساس تست‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود و برای تشخیص آن نیاز به بررسی‌های دقیق است. دیابت به دو نوع عمده تقسیم می‌شود: نوع یک و نوع دو. نوع دوم شایع‌تر است و معمولاً در افراد بالای 30 سال و کسانی که دچار چاقی هستند، بروز می‌کند.
دکتر مصدق در ادامه افزود: علائم آغازین دیابت نوع دو شامل پر نوشی، پر ادراری و گاهی پر خوری است. به دلیل افزایش قند خون، حجم ادرار افزایش می‌یابد که این خود باعث بروز پرادراری می‌شود.

تشخیص دیابت و اهمیت غربالگری به موقع
دکتر علی مصدق درباره علائم و تشخیص دیابت افزود: معمولاً این علائم در افراد مبتلا دیده می‌شود، اما توصیه ما این است که همه افراد بالای 40 سال یک تست غربالگری برای دیابت انجام دهند. این تست‌ها بر اساس مقادیر قند خون، وضعیت فرد را مشخص می‌کنند.
وی درباره معیارهای تشخیص دیابت گفت: اگر قند خون ناشتا در دو مرحله متفاوت بالای 126 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد یا قند خون دو ساعت بعد از غذا بالای 200 باشد، و همچنین میانگین قند سه ماهه (HbA1c) بالای 6.5 درصد باشد، فرد دیابتی محسوب می‌شود.
دکتر مصدق ادامه داد: در عین حال، مرحله‌ای به نام پیش‌دیابت وجود دارد که تقریباً نیمی از موارد دیابت از این مرحله شروع می‌شود. پیش‌دیابت معمولاً علامتی ندارد و تنها در آزمایش‌های خون مشخص می‌شود. افرادی که قند خونشان بین 100 تا 126 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است، در این دسته قرار می‌گیرند و هنوز به مرحله‌ای نرسیده‌اند که متابولیسمشان به طور کامل تحت تأثیر قرار گیرد.

عوامل مؤثر در بروز دیابت از نگاه طب نوین
دکتر علی مصدق در ادامه درباره عوامل مؤثر در بروز دیابت بیان داشت: ما توصیه می‌کنیم افرادی که دچار چاقی هستند، سابقه دیابت خانوادگی دارند و کم‌تحرک‌اند، حتماً آزمایش‌های قند ناشتا، قند بعد از غذا و میانگین قند سه ماهه (HbA1c) را انجام دهند. به ویژه خانم‌هایی که در سابقه بارداریشان دیابت داشته‌اند، باید تحت آزمایشات دقیق قرار بگیرند تا بیماریشان به موقع تشخیص داده شود.
وی درباره علل بروز دیابت گفت: شایع‌ترین علت بروز دیابت ژنتیک است که در دیابت نوع یک برجسته‌تر و شایع‌تر است. در دیابت نوع دو نیز سابقه خانوادگی نقش مهمی دارد. بنابراین افراد با سابقه فامیلی دیابت حتما باید در غربالگری‌ها شرکت کنند.
دکتر مصدق افزود: پس از ژنتیک، عوامل محیطی مانند اضافه وزن، چاقی و عدم تحرک نیز در بروز دیابت نقش دارند. همچنین برخی بیماری‌ها به عنوان محرک یا عامل بروز دیابت شناخته می‌شوند. برای مثال، در اپیدمی اخیر کرونا، این ویروس می‌تواند سلول‌های انسولین‌ساز پانکراس را تحت تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد دیابت شود.