هگمتانه، گروه خبر همدان - زهره عباسی صالح: یکم شهریور زادروز شیخ‌الرئیس حکیم هزاره‌ها، «روز همدان» نامگذاری شده است، روز شهری که قدمتی به بلندای تاریخ ایران دارد.
به گزارش هگمتانه، اول شهریورماه، زادروز حکیم هزاره‌ها شیخ‌الرئیس ابوعلی‌سینا، بهانه‌ای شد تا نام همدان در تقویم ملی جای گیرد و یک روز به نام این شهر قدیمی پاس داشته شود؛ شهری که به نام کهن شهر ایران باستان مشهور است و یادگاری از دوران مادهاست.
فرصتی پیش آمد تا با دو تن از تاریخ‌شناسان شهر همدان «علی‌اصغر حمدیه» و « محمد صیفی‌کار» به مناسبت روز همدان به گفت‌وگو بنشینیم تا از این شهر و قدمت آن برایمان بگویند؛ از آن روزهایی با زمستان‌های سرد و کولاکی، آنجا که مردم تا زانو در برف می‌رفتند و یا از یخبندا‌ن‌هایی که کل زمستان این شهر را می‌پوشاند.
سراپا گوش شدیم تا از محلات قدیمی کلپا، حاجی، قاشق‌تراشان، کبابیان، چمن چوپان، جولان و... بشنویم که طی ادوار صمیمیت و گذشت، خصلت مردمان آن روزگار بود و خانه‌های کنار هم با حمام، مسجد و بازاری که در مرکز محله قرار داشت، روزگار خوشی را برای اهالی رقم زده بود. قطعا این حال و احوال را تنها مو سپیدکرده‌های شهر می‌دانند و خوش تعریفی آنها ما را ساعت‌ها پای صحبتشان می‌کشاند.
آقای حمدیه که با لهجه شیرین ‌هِمِدانی تعریف‌هایش ما را به زمان‌های دوری می‌برد، آنجا که گاهی به شیطنت‌های کودکانه برمی‌گشت اشاره‌هایی از بازهای یک قل دوقل داشت، خنده را بر لبان ما جاری می‌کرد.
همنشینی با چنین بزرگانی دلنشین بود، آنجا که از فرهنگ و آیین اصیل و دیرینه شهرمان می‌گفتند گوش‌هایمان تیز می‌شد و هر بار که مطالب جدیدی می‌شنیدیم به این داشته‌های ارزشمند افتخار می‌کردیم.
آنها برایمان از نحوه پیدایش گویش‌‌های مختلف ترکی، لری، لکی و کردی گفتند و از قدمت‌ سراها و کاروانسراها و موقعیت کم نظیر اقتصادی شهر همدان سخن به میان آوردند.
ثبت جهانی منظر تاریخی هگمتانه تا همدان هم برایشان دغدغه جدی بود، اتفاق مهمی که می‌تواند ظرفیت گردشگری همدان را با بیش از 3 هزار سال مدنیت مستمر و آثار فاخر تاریخی به جهانیان بشناساند و همدان به آن جایگاه اصلی که شایسته است، برسد.
ابتدا با سرهنگ حمدیه از پیرغلامان، شاعران آیینی و نویسندگان شهر همدان و از کسانی که سال‌ها فعالیت بازاری در این شهر داشته و اشرافیت کامل به آثار، ابنیه‌ها و فرهنگ دیرینه همدان کهن دارد، هم صحبت شدیم که در ادامه می‌خوانید.
حمدیه: روزگار خوش همدانی‌ها در 18 محله قدیمی
این همدان‌شناس با بیان اینکه همدان از کهن‌ترین و قدیمی‌ترین شهرهای ایران است اظهار کرد: صحبت‌های من از همدان قدمت 70 ساله دارد، در آن زمان که تقریبا 18 محل قدیمی وجود داشت که اگر از شمال شهر بشمریم شامل بنه بازار، کوچه قصابان، باغ میرعقیل، چمن چوپان‌ها، ورمزیار (مختاران)، حمام قلعه، کبابیان، درود‌آباد، آقاجانی بیگ، امامزاده یحیی، پای مصلی، جولان و گازران می‌شود.
حمدیه با تأکید به اینکه همدان به 17 تا 18 محله قدیمی محصور بوده و تا امروز گسترش یافته است گفت: محدوده شهر انتهای باباطاهر، سبدبافان، ایستگاه عباس‌آباد، میدان جهاد، طالقانی، سنگ شیر، تپه ماهور، تپه مصلی، جولان و گازران محسوب می‌شد.
وی با اشاره به اینکه آن دوران محله‌های همدان دارای چمن بودند یعنی مرکزی که دارای مسجد، حمام، قهوه‌خانه، زورخانه و بازارچه بود، ادامه داد: چمن‌ها محل فرهنگی، آموزشی و پرورشی محسوب می‌شدند که به پرورش روح و جسم می‌پرداختند.
حمدیه با بیان اینکه بازارچه چمن دارای قصابی، نانوایی، نجاری، تره‌باری و... بود که مردم همواره در آن نیازمندی‌های خود را فراهم می‌کردند گفت: هر مسجدی چشمه یا قنات هم داشت و مردم به تمام نیازهای خود در محله‌ها دسترسی داشتند.
وی با بیان اینکه در این چمن‌ها برای بیدار کردن مردم به وقت نماز و رفتن به حمام بوق و شیپور می‌زدند افزود: یادم است سید محمود ذوالحواریه هنگام اذان صبح مردم را بیدار می‌کرد و می‌گفت که حمام عمومی باز است.
حمدیه با اشاره به اینکه آن زمان کارخانه شبرویی (کارخانه دوخت کفش چرم) و کارخانه کبریت حاج غلامحسین پیشت گوشتی هم هر روز ساعت 7، 8، 12، 13 و 17 و نیز در اعیاد به ویژه لحظه سال تحویل و ماه مبارک رمضان بوق و شیپور را می‌زدند و صدای آنها به تمام شهر می‌رسید گفت: بعضی حمام رفتن‌ها جالب بود که امروزه اثری از آنها نیست، مثلا خانواده‌های متمکن برای عروس و داماد به همراه ساق‌دوش‌هایشان هر کدام جدا حمام قرق می‌کردند و در ادامه برای عروس و داماد حنا می‌بستند.
وی با بیان اینکه حمام برای شب‌ نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم احیا مهیا می‌شد و اغلب هم حمام‌بانان پولی بابت غسل احیا نمی‌گرفتند افزود: داخل حمام عمومی اغلب حجامت، زالو درمانی، مشت و مال، دیسک جا انداختن و تعریق زایسبان(تعریق بعد از زایمان) انجام می‌شد.
حمدیه با اشاره به اینکه زن قابله را بعد از هفت روز از زایمانش به حمام می‌بردند و به مدت یک ساعت در طاق‌نمای حمام گرم تعریق می‌کرد گفت: جالب است خانم‌های همدانی وقتی به حمام می‌رفتند با خود هندوانه، بادمجان ترشی و نان سنگ می‌بردند تا بعد آب تنی بخورند و خنک شوند.
این همدان‌شناس از برخی محله‌های قدیمی همدان هم صحبتی داشت که امروز جز نامی از آنها به جای نمانده است و با اشاره به اینکه در گذشته قبرستان‌های محلی مانند قبرستان میرزا تقی بودند که امروز تنها نامی از آن باقی مانده است عنوان کرد: تقریبا تمام چمن‌های همدان دارای قبرستان بودند، پاستور یکی از محله‌های قدیمی دارای قبرستان بود، پشت این محل هم در محوطه ساعی و قبرپلویی قبرستان وجود داشت.
حمدیه با بیان اینکه چندی پیش در اثر گودبرداری و لوله‌گذاری فاضلاب به تابوت‌هایی برخوردیم که می‌شود گفت تمام محله‌های همدان دارای قبرستان بودند و هر محله‌ای به طور جدا قبرستان داشت که امروز نشانه‌هایی از آن مشهود است افزود: 90 سال پیش بود که نخستین گورستان جدید و دسته جمعی همدان ساخته شد که اموات از محله‌های مختلف به آنجا منتقل می‌شدند.
وی با اشاره به اینکه اغلب از خیابان باباطاهر و از سمت منوچهری یعنی خیابان « لا اله الا الله» این اجساد به گورستان منتقل می‌شدند گفت: چون تمام تابوت‌ها از خیابان منوچهری به سمت گورستان برده می‌شد و مردم مدام کلمه «لا اله الا الله» را تکرار می‌کردند، این خیابان به خیابان لا اله الا الله مشهور بود.
وی در ادامه از قصه کوهروندان همدان هم گفت و افزود: خیابان جلالی در گذشته به خیابان کوهروندان معروف بود که از این خیابان حرکت کوه‌نوردان آغاز می‌شد و به همین نام شهرت داشت، البته روایتی هم است که «وند» پسوند اقوام لر بود و کوهروندان ایل لری محسوب می‌شدند که در همدان و در خیابان جلالی سکنی گزیده بودند.
این همدان‌شناس با اشاره به اینکه در همدان اقوام زیادی از لر، کرد، لک و ترکمن زندگی می‌کردند و کوهروندان هم یکی از این اقوام بودند افزود: اقوام اصفهانی، شوشتری، نیشابوری و سبزواری تاجر بودند و در همدان سکونت داشتند.

صیفی‌کار: همدان بارانداز غرب کشور
محمد صیفی‌کار دیگر همدان‌شناس و کارشناس طب سینوی در همدان نیز اظهار کرد: چون فاصله شهر همدان با 9 مرکز استان زیر سه ساعت بود، این شهر به لحاظ ساختار اقتصادی و ارتباطات اجتماعی محل رجوع افرادی زیادی از شهرهای مختلف بود.
وی با تأکید بر اینکه همدان همواره از رونق اقتصادی برخوردار بود و اقوام مختلفی وارد این شهر می‌شدند که حتی امروز هم هستند گفت: همدان بارانداز منطقه غرب کشور بود البته منظور از غرب کشور یعنی عرب و عجم و شامل ایران بزرگ بود.
این تاریخ‌شناس بیان کرد: امروز اگر شهرک بنکداران در همدان ساخته می‌شود به خاطر موقعیت اقتصادی این شهر است که از گذشته این امکان فراهم بوده است.
وی با تأکید به اینکه وجود سراها و کاروان‌سراهای تخصصی نقطه عطفی است که همدان از دیرباز منطقه تجاری همدان بوده است افزود: هیچ سرا و کاروانسرایی را در همدان نمی‌بینیم که در آن اختلاط شغلی باشد بلکه فعالیت‌ها تخصصی وجود داشته و از رونق اقتصادی برخوردار بوده است.

  حمدیه: یخ‌های اناری همدان معروف بود و صادر می‌شد
حمدیه نیز در ادامه از یخچال‌های همدان گفت و افزود: زمانی که یخچال‌های برقی در همدان نبود، یخچال‌های سنتی در این شهر وجود داشت. در برخی محله‌ها یخچال‌هایی بود که آنچه در ذهن دارم شامل یخچال سعیدیه، بیشه، شورین و سرپل یخچال می‌شد.
وی با بیان اینکه یخچال‌ها که انبارهای یخ بودند، الزاما باید کنار رودخانه ایجاد می‌شدند گفت: چند کردو ( کرت) کنار رودخانه بود که از این طریق یخ تهیه و نگهداری می‌شد.
این پیشکسوت همدانی با اشاره به اینکه از ابتدای آذرماه تا شب چله از طریق کردوها یخ ساخته می‌شد، به طوری‌که اوایل آذرماه یخچال بان قنات را باز می‌کرد و آب روانه کردو می‌شد و فردای آن روز آب یخ می‌بست ادامه داد: شب هنگام نیز ادامه روند یخ‌گیری بود، به نحوی که یک ردیف آب دیگر به کردو می‌رفت و برای فردای صبح طبقه دیگری از یخ بسته می‌شد.
وی با اشاره به اینکه لابه‌لای یخ‌ها دانه‌های انار هم می‌پاشیدند که مزه و قالب یخ را تغییر می‌داد گفت: یخ اناری‌های همدان معروف بود و به استان‌های مختلف صادر می‌شد.
حمدیه با بیان اینکه کنار کردوها انبارهای خشت و گلی بود که چند پله می‌خورد تا به زیر زمین برسد اضافه کرد: این نحوه ساخت یخدان‌ها و یا انبارهای یخی برای آن بود که یخ مدت‌ها در جای خنک باشد و آب نشود.
صیفی‌کار در ادامه در این خصوص بیان کرد: انار تنها دانه میوه‌ای است که بعد از یخ شدن شکل و زیبایی خود را از دست نمی‌دهد و این یک تشخیص عالمانه و عاقلانه‌ای بود که لای یخ انار ریخته شود تا هم زیبایی به یخ بدهد و طعم آن را هم خوشمزه و دلنشین کند.
حمدیه هم با اشاره به اینکه یه مدت یک هفته چند لایه یخ با دانه‌های انار در کردو ایجاد می‌شد و تقریبا وقتی به یک متر می‌رسید آن را در قالب‌های مختلف می‌شکستند گفت: این یخ‌ها در انبار یخ یا یخدان نگهداری می‌شد، تقریبا یک ماه طول می‌کشید تا مردم فرصت می‌کردند و یخدان را پر از یخ می‌کردند.
وی با بیان اینکه یخ‌های انبار شده در یخدان تا ابتدای تابستان می‌ماند و در انبار یخ در این مدت به هیچ وجه باز نمی‌شد افزود: تابستان که می‌شد یخ‌ها با گونی به در مغازه‌ها منتقل می‌شدند و برای فروش آماده بودند.
این همدان‌شناس با بیان اینکه یخچال‌ها تنها در شهر همدان نبودند و سایر شهرستان‌های استان هم یخچال داشتند افزود: یخچال میرفتاح در ملایر نمونه‌ای از این بخچال‌هاست.
وی با بیان اینکه متأسفانه امروزه آثاری از یخچال‌های همدان باقی نمانده است افزود: به لحاظ آب و هوایی بسیاری از آثار باستانی شهر از بین رفته یا افرادی که در کار ساخت و ساز بودند، ملک‌هایی را خریداری و آن‌ها را تخریب کردند.
حمدیه به ملک موقوفه بانک ملی متعلق به شاهزاده حسین (ع) در میدان امام (ره) اشاره کرد و افزود: متأسفانه بنای قدیمی تخریب شد و بانک ملی در آنجا احداث شد، در خیابان عباس‌آباد نیز خانه عین الله خان زمانی هم گرفتار این تخریب شد.
وی با اشاره به اینکه زمستان‌های همدان پر از برف بود که داخل کوچه‌ها تونل‌هایی از برف درست می‌شد و رفت و آمد مردم به سختی انجام می‌شد اضافه کرد: برف بازی‌های ما در آن برف سنگین حال و هوای دیگری داشت.
این همدان‌شناس با بیان اینکه مردم همدان از تابستان ذغال زمستان را می‌خریدند و آن را شسته و برای سماور و کرسی جدا می‌کردند گفت: تقریبا از 15 آذرماه کرسی‌های زمستان به راه می‌شد، آنهایی که توانایی مالی داشتند از بخاری که از خاک اره‌ و چوب برای گرمای آن استفاده می‌شد، استفاده می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه اغلب مردم همدان روزهای زمستان را با آش سر می‌کردند و به همین خاطر گندم را تابستان آسیاب و پتله و بلغور را برای زمستان نگهداری می‌کردند ادامه داد: آنهایی که توانایی مالی داشتند یک گوسفند و خانواده‌هایی هم که ضعیف‌ بودند به صورت شراکتی گوشت گوسفندی را تهیه و آن را خرد و به نمک آغشته می‌کردند و داخل مشک برای زمستان نگاه می‌‌داشتند.

 آبگوشت، آرام‌ پزترین غذای دنیا
حمدیه با اشاره به اینکه این مشک در زیرزمین و جای خنک به عنوان یخچال نگهداری می‌شد افزود: میوه یا گوشت که در فاصله کمتری استفاده می‌شد را داخل چاه آویزان می‌کردند تا خنک باشد و به هنگام نیاز مورد استفاده قرار گیرد.
وی با بیان اینکه مردم همدان ترشیجات زمستان را فصل پاییز می‌گرفتند که شامل هفت لشگر و هفت بیجار، بادمجان، بیور (فلفل) و خیارترشی بود گفت: مادران ما آبگوشت را روی ذغال کرسی بار می‌گذاشتند، شاید بتوان گفت آرام‌ پزترین غذای دنیا آبگوشت است که آن زمان روی کرسی یا روی چراغ فلاور به عمل می‌آمد.
این همدان‌شناس با اشاره به اینکه کله پاچه یا سیرابی دیگ‌های مخصوصی داشتند گفت: شب هنگام دیگ‌های کله پزی پر از کله پاچه و سیرابی می‌شد و تا صبح زیر حرارت کرسی بود، به در دیگ‌های کله پاچه و سیرابی خمیر هم می‌زدند تا به صورت زودپز هوا از آن بیرون نزند و به خوبی پخته شود.
وی که صاحب کتاب «کاروان عشق، درآمدی بر پیشینه و آیین‌های عزاداری هیأت‌های حسینی استان همدان» است از رسوم عزاداری مردم همدان در دهه 30 هجری هم گفت و افزود: بچه‌های محله‌های شهر همدان، ماه محرم طلایه‌داران عزاداری شهادت سید الشهدا(ع) بودند که تقریبا هفت روز مانده به ماه محرم کوچه‌ و محله‌های این شهر را سیاه پوش می‌کردند.
حمدیه با بیان اینکه مساجد محل هیچ امکاناتی نداشتند و مردم خود آنها را برای عزاداری‌های ماه محرم آماده می‌کردند گفت: مساجد اغلب بخاری داشتند اما مردم خود هیزم آن را تهیه می‌کردند، فرش هم نداشت و اغلب حصیر بودند که متولین و متمکنین در هر کدام از محله‌ها فرش‌های منازل خود را امانت می‌دادند تا در مراسمات با فرش باشد.
وی با اشاره به اینکه هر محله‌ای یک یا دو نفر فرد متمکن و به اصطلاح حاجی داشت که ایام محرم مسجد را فرش می‌کنند افزود: شب‌ها برای اینکه فرش‌ها دزدیده نشود، افرادی به اصطلاح بزن بهادر و قلدرهای محل آنها را از متمکنین به امانت تحویل می‌گرفتند و در مسجد از آنها نگهداری می‌کردند تا کسی جرأت دزدی نداشته باشد.
این همدان شناس با بیان اینکه ایام محرم وسایل پذیرایی چای، از خانه‌ها به مساجد منتقل می‌شد و فردی مسؤول پخش چای بود عنوان کرد: شب‌ها در مساجد برق نبود و هر مسجدی هم تنها یک چراغ داشت که مردم آن را روشن کنند و در آنجا نماز بخواندند.
وی اضافه کرد: ایام محرم کسانی که چراغ توری داشتند به مساجد می‌آوردند تا مجالس دهه محرم برگزار شود و بعد با خود ببرند.

 حمدیه: از شب پنجم محرم در محله‌های مختلف هیأت‌هایی به پا می‌شد
حمدیه با تأکید بر اینکه اغلب عزاداری‌های مردم به دهه اول محرم ختم می‌شد البته برخی مساجد تا 28 صفر مراسم داشتند گفت: هر محله‌ای چند مسجد داشت و هر دهه نیز یک مسجد مراسم عزاداری را برگزار می‌کرد.
وی با بیان اینکه ابتدای مراسم سینه‌زنان پیراهن‌های خود را درمی‌آوردند و آن را به کمر می‌بستند و یک دست به مدت پنج دقیقه سینه می‌زدند و می‌نشستند و وسط آن سینه زدن پنج دقیقه‌ای مداح و ذاکر اهل بیت(ع) مصیبتی می‌خواند افزود: بعد مصیبت‌خوانی بار دیگر سینه‌زنی دوم شروع می‌شد و در ادامه مداحی بود تا اینکه آخر جمع دعایی بخوانند و مراسم به پایان برسد.
این همدان شناس با اشاره به اینکه از شب پنجم محرم در محله‌های مختلف هیأت‌هایی به پا می‌شد گفت: هیأت‌ها به تمام محله‌های همدان می‌رفتند، نوبت محله ما در بن بازار، شب هشتم بود، بعد از شام که هیأت کارش را آغاز می‌کرد، تمام پرچم و بیرق‌ها، چلچراغ و علم گردان‌ها تا اذان صبح محله به محله می‌گشتند و عزاداری می‌کردند.
وی با بیان اینکه روز عاشورا و سوم محرم هیأت‌های عزاداری مراسم‌هایی داشتند بیان کرد:‌ از آنجا که هزینه‌ها بالا بود، همه توانایی دادن نذری نداشتند و نذری‌ها تنها در روز عاشورا و سوم محرم به آبگوشت و آن هم از سوی متمولین ختم می‌شد.
حمدیه تصریح کرد: حرکت هیأت‌‌ها اغلب از میدان امام(ره)، خیابان شورین، کاروانسرای میرزاکاظم، سمسارخانه، مسجد جامع، سرای شریفیه، راسته یهودیا(میدان فلسطین) بود و در آخر هر کدام از عزاداران حسینی به محله خود می‌رفتند و ناهارشان را در مسجد می‌خوردند و مراسم عزاداری به اتمام می‌رسید.
وی با اشاره به اینکه روز سوم از شهادت اباعبدالله الحسین(ع) و 72 تن از یارانش یک یا دو هیأت بیشتر در شهر مراسم نداشتند ادامه داد: هیأت امامزاده یحیی (ع) که تعزیه داشتند، تشریفاتی نظیر تخت‌روان ابن‌زیاد، تخت روان راهب، تخت روان یزید و کاروان اسرا در سطح شهر به حرکت درمی‌آمد.
این همدان شناس با بیان اینکه برای حرکت کاروان اسرا شترهایی از شهرهای قم، ساوه و اراک اجاره می‌شد در ادامه به رسم چارپایه خوانی در همدان اشاره کرد و افزود: از آنجا که شهر بلندگویی نبود و مداحان وارد میدان شهر یا هر کاروانسرایی می‌شدند، چهارپایه‌ای را جانمایی می‌کردند و روی آن رفته و به عزارداری می‌پرداختند.
وی ادامه داد: یادم است در کاروانسرای شریفیه طبقه بالا خانم‌ها بودند و در صحن کاروانسراها هم مردان جمع می‌شدند و برای اینکه صدا به همه جمعیت برسد، مداح بالای چارپایه می‌رفت و نوحه‌سرایی می‌کرد و مردم هم با او همراهی می‌کردند.
حمدیه با اشاره به اینکه مراسم سقایی در همدان ثبت ملی شده است افزود: هیأت سقایی عباسیه جولان، بن بازار، درود آباد و امامزاده عبدالله(ع) سابقه طولانی دارند، سقاها لباس‌های متحدالشکلی می‌پوشیدند که دارای پیراهن مشکی، لچک، شال، مشک، جام کرمانی یا کشکول بودند.
وی با بیان اینکه برخی‌ از این سقاها با همان لباس‌ها بعد از ظهرهای ماه محرم در بازار می‌گشتند و با کشکول به مردم به یاد اسرای کربلا آب می‌دادند گفت: گاهی سیب قرمز که البته به سختی هم پیدا می‌شد، داخل جام می‌انداختند و با آن آب به مردم می‌دادند، «آبی بنوش و لعنت حق بر یزید کن جان را فدای مرقد شاه شهید کن».
وی در پایان از ثبت جهانی هگمتانه و اهمیت این موضوع سخن گفت و افزود: در گذشته به قلعه تاریخی هگمتانه، قلعه شهاب می‌گفتند، محل زندگی ما هم نزدیک آن محل بود و از نزدیک به موقعیت آن شناخت داشتم.
این همدان‌شناس با بیان اینکه در سر قلعه هگمتانه یعنی درست از آنجایی که کاوش صورت گرفته میدان بار (میدان آهنگران) و میدان مال بود عنوان کرد: در میدان مال حیواناتی از استان کردستان توسط چوبدارها خریداری و در آنجا به فروش می‌رفت.
وی با اشاره به اینکه سرقلعه و تپه هگمتانه چندین مرتبه ساخته شده است که از زمان مادها آغاز شده و به دوره قاجار رسیده گفت: در سرقلعه همواره زندگی جریان داشت و همه اطراف آن خانه‌هایی بوده که هنوز هم باقی است و میراث گرانقدری به شمار می‌آید.
حمدیه با بیان اینکه انتهای خیابان اکباتان در محله سر قلعه، قهوه خانه‌هایی بود که تخریب کردند و قسمتی از تپه مصلی هم تخریب شد و برای مردم این اهالی به جای آنجا محل سکونت 600 دستگاه ساخته شد افزود: موزه هگمتانه فعلی مدرسه پرورش بود که بعدا به خانه پوستی زاده جابه‌جا شد.
وی با اشاره به اینکه ساختمان روی تپه امروز موزه شده است که قبلا مدرسه بود و ساختمان اداری هگمتانه هم بهداری بود گفت: از راسته حاج فضل الله و میدان عین القضات کوچه‌ای بود که به سرقلعه می‌رسید. از کوچه سفیدابی و کوچه زمان هم به سرقلعه راه داشت.
صیفی‌کار نیز از ظرفیت‌های همدان برای ثبت جهانی گفت و اظهار کرد: همدان ظرفیت‌های زیادی است که می‌توان گفت در همه حوزه‌ها از جمله تاریخ، فرهنگ، معماری، مشاهیر دارایی‌های زیادی دارد که می‌طلبد یک‌بار به صورت یک‌پارچه به آن پرداخته شود.
وی بیان کرد: استان همدان بالغ بر یک هزار و 800 اثر تاریخی ثبت شده دارد که بیش از 800 اثر آن ثبت ملی شده، البته این آثار ثبت شده تنها در حوزه آثار غیرمنقول است.
این کارشناس حوزه همدان‌شناسی با اشاره به اینکه آثارهای متنوعی از همدان باعث شده که این شهر را خوب نشناسیم چرا که هر بار گوشه‌ای از این داشته‌ها را معرفی کردیم و نتوانستیم آنها را به صورت تجمیع شده بشناسانیم گفت: در معرفی همدان سال‌ها کار جزیره‌ای انجام شده اما با این ثبت جهانی اتفاق خوبی رقم خواهد خورد که بتوانیم یک شهر با قدمت طولانی را به صورت جامع معرفی کنیم و از داشته‌هایمان بگوییم.
وی با تأکید به اینکه همدان در تمام حوزه‌ها دارای دارایی منحصر به فردی است برای نمونه در حوزه فرهنگ دفاع مقدس خوشبختانه ید طولایی دارد، عنوان کرد: متبحرانه‌ترین، سخت‌ترین، موفق‌ترین، جالب‌ترین، جذاب‌ترین و نادرترین عملیات هوایی دنیا در تمام عرصه‌ها که زمینه آن در پایگاه نوژه بود، کمان 99 بود که باید دیده و مدام تکرار شود.

 صیفی‌کار: 10 درصد شهدای کربلای5 رزمندگان همدان بودند
این کارشناس حوزه همدان‌شناسی با بیان اینکه عملیات کربلای پنج بزرگترین عملیات کشور است که 10 درصد شهدای این عملیات رزمندگان همدان بودند و باید از این منظر هم حواسمان به شهدای همدان باشد افزود: در عملیات کربلای چهار غیرهمدانی‌ها شکست خوردند اما همدانی‌ها شکست نداشتند، تمام برش جاده‌های مهم این عملیات توسط بچه‌های همدان زده شد.
وی با اشاره به اینکه عملیات والفجر 8 تثبیت نمی‌شد مگر اینکه رزمندگان همدان برش جاده فاو را هدف قرار دهند تأکید کرد: در عملیات مرصاد شهید صیاد شیرازی عنوان می‌کنند که با هلیکوپتر دیدم که گروهی سنگر زدند و دفاع می‌کنند که بعدا متوجه شدم بچه‌های همدان هستند.
صیفی‌کار با بیان اینکه همدان در تمام حوزه‌ها قوی است و تاریخ نیز از این قضیه مستثنی نیست و اتفاقا خیلی دیر به این مسأله توجه شده است گفت: استان و شهر همدان جزایر بسیار زیبایی دارد اما هیچگاه یک مجمع‌الجزایر خوب نبوده که البته امیدواریم پرونده ثبت جهانی و منظر تاریخی هگمتانه بتواند یک مجمع‌ الجزایر زیبا و فاخر و با تصویر زیبایی را به ما ارائه دهد.

 به جز هگمتانه، 115 اثر دیگر ثبت می‌شود
وی با تأکید به اینکه با ثبت 115 اثر تاریخی، معماری و فرهنگی یک مجمع‌الجزایر زیبا و فاخری ارائه خواهد شد افزود:‌ هگمتانه بخشی و البته شاخص‌ترین اثر در بین 115 اثری بوده که قرار است ثبت جهانی شود.
این کارشناس در حوزه همدان‌شناسی با بیان اینکه تمدن‌های مختلف نظیر ساسانی، اشکانی و هخامنشی در این پرونده معرفی می‌شوند گفت: پرونده ثبت جهانی هگمتانه پرونده « ایران فرهنگی» است که همه لایه‌های تاریخ در آن دیده شده است.
وی با اشاره به اینکه ما یک مجمع‌الجزایر خوب با عنوان ثبت جهانی خواهیم داشت به شرط اینکه آنچه ارزیابان یونسکو از ما مطالبه می‌کند به منصه ظهور برسانیم؛ خواستار توجه به این موضوع شد.

 به خاطر انباشت دارایی زیرفشار هستیم
صیفی‌کار با بیان اینکه در حوزه تاریخ به خاطر انباشت دارایی زیرفشار هستیم و نمی‌توانیم به کدام بپردازیم چرا که هر کدام یک تاریخ زنده‌ای دارند افزود: سابقه تاریخی شهر همدان گویای آن است که یک مرکزی برای زندگی اقوام و ادیان مختلف در کنار هم و باهم بودن بوده است که این یک مزیت فوق‌العاده است.
وی با اشاره به اینکه در پرونده ثبت جهانی شاهد کنیسه، کلیسا و چندین مسجد هستیم و این گویای آن است که ما با آنها زندگی کرده‌ایم گفت: میدان امام(ره) و موزه آن، آرامگاه بوعلی، گنبدعلویان، موزه هگمتانه، کلیساهای روم، حمام ارامنه، چندین کاروانسرا و چندین سرا و... دارایی‌های شهر همدان هستند که در پرونده ثبت جهانی دیده‌ شده‌اند.

  مردم همدان به باور برسند که ثبت جهانی هگمتانه به نفع همدان است
این کارشناس در حوزه همدان‌شناسی با بیان اینکه وظیفه ما این است که مردم همدان را به این باور برسانیم که ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان به نفع همدان است گفت: ممکن است جاهایی که در عرصه ثبت جهانی قرار می‌گیرند دچار محدودیت‌هایی بشوند اما در آینده این محدودیت‌ها به فرصت تبدیل می‌شود.
وی ادامه داد: برای نمونه مشاغلی مثل آهنگری در آن محدوده که ثبت جهانی برای آنها محدودیتی ایجاد می‌کند باید وارد مشاغل صنایع دستی و مرتبط با گردشگری شوند و آنجاست که متوجه می‌شوند چه دارایی به آنها اضافه شده است.
صیفی‌کار با تأکید به اینکه امروز بازارهای متروکه‌ای در شهر همدان سنگ‌فرش شده‌اند و این یعنی فرصتی است و مرمت جداره‌ها نیز به معنای ایجاد فرصت است گفت: خوشبختانه با ثبت جهانی فرصت‌هایی در شهر همدان ایجاد شده و مدام نیز به آن اضافه می‌شود.