هگمتانه، گروه خبر همدان: اجرای طرح زوج و فرد در شهر همدان، نشان می‌دهد این نوع مدیریت ترافیک و نحوه اجرای طرح‌های محدودکننده در شهر هرچند با هدف کاهش ترافیک و آلودگی هوا اجرایی می‌شود اما موقت است، چرا که باعث قفل شدن خیابان‌های فرعی و کوچه‌ها شده و این امر با واکنش‌هایی از سوی شهروندان، رانندگان و کارشناسان همراه بوده است.
به گزارش خبرنگار هگمتانه؛ یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز شهر همدان قفل شدن کوچه‌های فرعی و معابر جایگزین است که بسیاری از رانندگان برای دور زدن طرح، وارد کوچه‌های باریک می‌شوند که نه تنها گنجایش این حجم از ترافیک را ندارند، بلکه موجب ایجاد گره‌های ترافیکی جدید و نارضایتی ساکنان این مناطق شده‌اند، در واقع، فشار ترافیکی از خیابان‌های اصلی به معابر فرعی منتقل شده که نشان‌دهنده نبود زیرساخت‌های مناسب برای اجرای چنین طرحی است.
اجرای طرح زوج و فرد در ظاهر، با هدف کاهش ترافیک و نظم‌بخشی به رفت‌وآمد خودروها اجرایی شده؛ اما در عمل، آنچه به‌وجود آمده، نوعی جابه‌جایی بحران از خیابان‌های اصلی به کوچه‌ها و معابر فرعی است.
طرح زوج و فرد، اگرچه در کوتاه‌مدت تا حدودی از شدت ترافیک در برخی مسیرهای پرتردد می‌کاهد، اما واقعیت این است که این راهکار، تنها مسکنی موقتی برای مشکلی ساختاری است و با اجرای محدودیت تردد، بسیاری از خودروها برای فرار از جریمه و رسیدن به مقصد، به مسیرهای فرعی و کوچه‌ها سرازیر می‌شوند؛ جایی که نه ظرفیت پذیرش این حجم از ترافیک را دارد و نه زیرساخت لازم برای مدیریت آن وجود دارد و نتیجه این وضعیت، قفل شدن کوچه‌ها، نارضایتی ساکنان و حتی اختلال در تردد خودروهای امدادی و خدماتی است.
اجرای طرح‌هایی مانند زوج و فرد، تصمیمی فرادستگاهی است که در قالب شورای ترافیک استان اتخاذ می‌شود؛ شورایی متشکل از نمایندگان دستگاه‌های مختلف از جمله راهنمایی و رانندگی، فرمانداری، شهرداری، استانداری و دیگر نهادهای مسؤول.
واقعیت این است که نبود نگاه بلندمدت و راهبردی در تصمیم‌گیری‌های ترافیکی، شهر را در چرخه‌ای از آزمون و خطا گرفتار کرده است و طرح‌هایی مانند زوج و فرد، در نبود برخی زیرساخت‌ها تنها مُسکنی است که نه‌تنها درمانگر نیست، بلکه گاه به تشدید مشکلات هم منجر می‌شود.
می‌طلبد شورای ترافیک همدان به جای تصمیمات مقطعی، به‌دنبال تدوین و اجرای طرح‌های اساسی، کارشناسی‌شده و پایدار باشد، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی، ایجاد مسیرهای دوچرخه، استفاده از فناوری‌های هوشمند برای مدیریت ترافیک، آموزش و فرهنگ‌سازی و همچنین استفاده از تجارب موفق شهرهای دیگر، راه‌هایی هستند که می‌طلبد جدی گرفته شوند.
همدان شهری با پیشینه تاریخی و جایگاه فرهنگی بالا است و زیبنده نیست که شهروندانش هر روز درگیر ترافیک بی‌برنامه‌ای باشند که هر بار صورت‌مسأله را عوض می‌کند، نه اینکه خود مسأله را حل کند.
امروز با اجرای طرح زوج و فرد در مناطقی مثل کلینیک امید و مطلب‌های پیاده راه بوعلی، ترافیک شهر به داخل کوچه‌ها و خیابان‌های فرعی هدایت شده است.

 اجرای طرح زوج و فرد در همدان؛ چالشی برای محلات
در واقع اجرای طرح زوج و فرد در معابر شهری همدان که موجی از واکنش‌ها را در میان مردم، کارشناسان و فعالان شهری داشته است، با انتقادات جدی به‌ویژه از منظر تأثیرات آن بر محلات مسکونی و خیابان‌های فرعی مواجه شده است.
در همین رابطه، محمد رحمانی، عضو هیأت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی همدان، در گفت‌وگو با خبرنگار هگمتانه به بررسی دقیق‌تر ابعاد این طرح و وضعیت کنونی مدیریت حمل‌ونقل شهری همدان پرداخت.
وی با اشاره به اینکه موضوع حمل‌ونقل و ترافیک شهری یک مسأله تک‌بعدی نیست و نمی‌توان تنها با نگاه انتظامی و پلیسی آن را حل کرد گفت: مدیریت ترافیک نیازمند نظام برنامه‌ریزی بلندمدت، تحلیل تقاضای سفر و طراحی شبکه‌های معابر متناسب با نیاز واقعی مردم است.
وی بیان کرد: همدان سال‌هاست با بحران ساختاری در طراحی شهری مواجه است، متمرکز بودن خدمات در حلقه اول شهر باعث شده که تقریباً تمامی سفرهای شهری به این ناحیه ختم شود و در نتیجه ترافیک متمرکزی شکل بگیرد، در حالی‌که توسعه متوازن و چند هسته‌ای شهر باید در اولویت قرار گیرد.

فرار از طرح به سمت محلات؛ هزینه‌ای که مردم می‌پردازند
این عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان یکی از نتایج مستقیم اجرای طرح زوج و فرد را افزایش فشار ترافیکی به داخل محلات دانست و گفت: مردم برای دور زدن طرح به خیابان‌های فرعی و کوچه‌های مسکونی روی می‌آورند و این امر باعث ایجاد ترافیک غیرمعمول، تخلفات پارک دوبل و افزایش تصادفات در این نواحی شده است.
وی خاطرنشان کرد: محلاتی که باید محل آرامش و سکونت باشند، اکنون به معابر فرعی برای تردد خودروها بدل شده‌اند.
رحمانی با ابراز نگرانی از عوارض روحی و اجتماعی این وضعیت افزود: تردد بالا در کوچه‌ها، تنش بین ساکنین، ایجاد مزاحمت صوتی، تخریب آسفالت و نبود امکان بازی کودکان از نتایج مستقیم این شرایط هستند.

سرعت‌گیرهای غیراستاندارد؛ تصمیمات هیجانی یا فنی؟
وی با نقد اقدامات اجرایی اخیر نهادهای مسؤول در حوزه کنترل ترافیک گفت: نصب نیوجرسی و بلوک‌های سیمانی در تقاطع‌ها بدون ارزیابی دقیق، گاه تنها با یک تصمیم هیجانی انجام می‌شود، همچنین شاهد هستیم سرعت‌گیرهای زیادی در معابر نصب شده که نه‌تنها استاندارد نیستند، بلکه در محل‌های نادرست و به تعداد زیاد اجرا شده‌اند و خود عاملی برای تصادفات هستند.
عضو هیأت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی همدان با اشاره به نقش شورای ترافیک استان همدان در سیاست‌گذاری‌های شهری افزود: این شورا باید با حضور افراد متخصص و نهادهای مختلف از جمله شهرداری، پلیس راهور، راه و شهرسازی و نمایندگان مردمی به تصمیم برسد؛ در حال حاضر تصمیمات به‌گونه‌ای اتخاذ می‌شود که نه‌تنها منافع عمومی تأمین نمی‌شود، بلکه نارضایتی مردم نیز افزایش یافته است.

گردشگری و ترافیک؛ تضاد نادیده گرفته‌شده
وی همچنین به یکی از مسائل مهم همدان اشاره کرد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است و افزود: شهر همدان به‌دلیل ظرفیت‌های گردشگری، فرهنگی و تاریخی نیازمند دسترسی آسان و روان برای مسافران است، اما متأسفانه هم در ورودی‌های شهر و هم در بافت تاریخی مرکزی شاهد ترافیک سنگین هستیم که نه تنها گردشگران را از حضور در شهر بازمی‌دارد، بلکه ظرفیت‌های اقتصادی شهر را نیز تهدید می‌کند.
رحمانی ادامه داد: امروزه حتی مردم بومی شهر هم امکان حضور مناسب در مکان‌های طبیعی و تفریحی اطراف شهر همچون گنجنامه و حیدره را ندارند، چون مدیریت مسیرهای پیرامونی ضعیف، فاقد خدمات و بدون چشم‌انداز تفرجی تعریف شده است.

از اقدامات سلبی و انتظامی باید به سمت رویکرد مهندسی، مشارکتی و آینده‌نگر رفت
وی در این گفت‌وگو راهکارهایی نیز مطرح کرد و گفت: مشکلات ترافیکی تنها با اقدامات سطحی برطرف نمی‌شود، باید طراحی جامع شبکه معابر، بازتوزیع خدمات شهری، استفاده از فناوری‌های نوین مانند سامانه‌های حمل‌ونقل هوشمند و آموزش هگمانی و مشارکت مردم در دستور کار قرار گیرد.
این کارشناس مسائل شهری خاطرنشان کرد: همچنین نیاز به تحول در نگاه مدیریتی و سیاست‌گذاری وجود دارد؛ از اقدامات سلبی و انتظامی باید به سمت رویکرد مهندسی، مشارکتی و آینده‌نگر رفت.