هگمتانه، گروه شهروند هگمتانه: پارک دوبل، تخلفی که شاید چند دقیقه طول بکشد، اما پیامدهای آن ساعت‌ها ترافیک، تنش و بی‌نظمی را به شهر تحمیل می‌کند. در همدان، این رفتار به‌ظاهر ساده، به یکی از گره‌های خاموش ترافیک شهری تبدیل شده است؛ گرهی که نه‌تنها حرکت خودروها، بلکه نظم عمومی، ایمنی معابر و حقوق شهروندان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
به گزارش هگمتانه؛ شهر همدان به‌عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران، همواره نقشی مهم در تاریخ، فرهنگ و هویت ملی داشته است. اما این شهر تاریخی، امروز با چالش‌هایی مدرن روبه‌روست؛ چالش‌هایی که اگر به‌درستی مدیریت نشوند، می‌توانند کیفیت زندگی شهروندان را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهند. یکی از این چالش‌ها، پدیده به‌ظاهر ساده اما عمیقاً مخرب «پارک دوبل» است؛ رفتاری که در سال‌های اخیر به یکی از عوامل اصلی ترافیک، شلوغی، بی‌نظمی و نارضایتی عمومی در معابر همدان تبدیل شده است. در نگاه اول، پارک دوبل شاید فقط توقفی کوتاه برای انجام کاری فوری به نظر برسد؛ خریدی چند دقیقه‌ای، پیاده یا سوار کردن مسافر، یا انجام یک کار اداری سریع. اما واقعیت این است که همین توقف کوتاه، زنجیره‌ای از مشکلات را ایجاد می‌کند که اثر آن نه‌تنها رانندگان دیگر، بلکه عابران پیاده، کسبه، ناوگان حمل‌ونقل عمومی و حتی نیروهای امدادی را نیز درگیر می‌سازد.
پارک دوبل؛ تخلفی که عادی شده است
یکی از خطرناک‌ترین ابعاد پارک دوبل در همدان، عادی شدن آن در ذهن بخشی از شهروندان است. بسیاری از رانندگان، این تخلف را مسأله‌ای جزئی و قابل چشم‌پوشی می‌دانند؛ گویی حق طبیعی آنان است که برای چند دقیقه، جریان عادی ترافیک را متوقف کنند. این عادی‌سازی، زنگ خطری جدی برای فرهنگ ترافیکی شهر است، زیرا هر تخلفی که عادی شود، به‌تدریج تبدیل به هنجار می‌شود و اصلاح آن به‌مراتب دشوارتر خواهد بود.
در خیابان‌های پرتردد همدان مانند خیابان بوعلی، اکباتان، باباطاهر، تختی و محدوده میدان امام، پارک دوبل به صحنه‌ای تکراری تبدیل شده است. توقف یک خودرو، باعث کند شدن حرکت خودروهای پشت سر می‌شود؛ چند ثانیه بعد، صفی از خودروها شکل می‌گیرد و بوق‌ها، عصبانیت‌ها و تنش‌های کلامی آغاز می‌شود. این اتفاق شاید فقط چند دقیقه طول بکشد، اما در مقیاس شهری و در طول روز، ساعت‌ها زمان مفید شهروندان را هدر می‌دهد.
نقش پارک دوبل در ایجاد ترافیک و گره‌های شهری
ترافیک شهری معمولاً حاصل مجموعه‌ای از عوامل است: افزایش تعداد خودروها، کمبود زیرساخت، طراحی نامناسب معابر و البته رفتارهای نادرست ترافیکی. پارک دوبل، یکی از ساده‌ترین اما مؤثرترین عوامل تشدید ترافیک در همدان است. بسیاری از خیابان‌های مرکزی شهر، ظرفیت محدودی دارند و حتی توقف یک خودرو در کنار خیابان می‌تواند عرض مفید مسیر را به نصف کاهش دهد.
در چنین شرایطی، خودروها ناچار می‌شوند به‌صورت زیگزاگ حرکت کنند، سرعت کاهش می‌یابد و احتمال تصادف افزایش پیدا می‌کند. اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها که نقش مهمی در جابه‌جایی شهروندان دارند، با تأخیر مواجه می‌شوند و این تأخیر مستقیماً بر برنامه روزانه مردم اثر می‌گذارد. نتیجه نهایی، نارضایتی عمومی، افزایش استرس و کاهش بهره‌وری شهری است.
بی‌نظمی بصری و آشفتگی چهره شهر
همدان شهری با پیشینه تاریخی و گردشگری است. خیابان‌ها، میادین و بافت مرکزی شهر، ویترین هویت شهری همدان محسوب می‌شوند. پارک دوبل، علاوه بر مشکلات ترافیکی، چهره شهر را نیز نازیبا و آشفته می‌کند. خودروهایی که بی‌نظم در کنار خیابان یا مقابل مغازه‌ها توقف کرده‌اند، نه‌تنها حرکت را مختل می‌کنند، بلکه نظم بصری شهر را نیز بر هم می‌زنند.
برای گردشگرانی که به همدان سفر می‌کنند، این بی‌نظمی می‌تواند تصویری نامطلوب از مدیریت شهری و فرهنگ ترافیکی شهر ایجاد کند. شهری که به تاریخ چند هزار ساله خود می‌بالد، شایسته خیابان‌هایی منظم، روان و ایمن است؛ نه معابری که در آن، هر راننده قانون خود را اجرا می‌کند.
پارک دوبل و تضییع حقوق شهروندی
یکی از مهم‌ترین پیامدهای پارک دوبل، تضییع حقوق دیگر شهروندان است. خیابان، فضای عمومی است و استفاده از آن باید بر اساس قانون و با رعایت حقوق همگان انجام شود. زمانی که یک راننده با پارک دوبل، مسیر را مسدود می‌کند، در واقع حق عبور و مرور ده‌ها یا صدها نفر دیگر را نادیده می‌گیرد.
عابران پیاده مجبور می‌شوند از لابه‌لای خودروها عبور کنند، سالمندان و افراد دارای معلولیت با مشکل مواجه می‌شوند و والدینی که کالسکه کودک دارند، امنیت کمتری احساس می‌کنند. این رفتار، نشانه‌ای از ضعف در درک مسؤولیت اجتماعی و حقوق شهروندی است؛ موضوعی که نیازمند توجه جدی و آموزش مستمر است.
تأثیر پارک دوبل بر ایمنی و تصادفات
پارک دوبل فقط باعث ترافیک نمی‌شود؛ بلکه ایمنی معابر را نیز به‌شدت کاهش می‌دهد. کاهش دید رانندگان، تغییر ناگهانی مسیر خودروها و توقف‌های غیرمنتظره، همگی زمینه‌ساز تصادفات هستند. در بسیاری از موارد، تصادف‌های جزئی یا حتی جدی در معابر همدان، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با پارک دوبل مرتبط هستند.
به‌ویژه در ساعات اوج ترافیک یا در شرایط نامساعد جوی، یک توقف غیرمجاز می‌تواند به حادثه‌ای پرهزینه منجر شود. هزینه‌هایی که فقط مالی نیستند؛ بلکه شامل آسیب‌های جسمی، روانی و حتی از دست رفتن جان انسان‌ها می‌شوند.
اتلاف وقت و انرژی؛ هزینه پنهان پارک دوبل
شاید بزرگ‌ترین زیان پارک دوبل، اتلاف گسترده زمان و انرژی شهروندان باشد. زمانی که در ترافیک ناشی از یک توقف غیرمجاز هدر می‌رود، دیگر بازنمی‌گردد. این زمان می‌توانست صرف کار، استراحت، خانواده یا فعالیت‌های فرهنگی شود. در مقیاس شهری، این اتلاف وقت به کاهش بهره‌وری اقتصادی و افزایش خستگی عمومی منجر می‌شود.
افزایش مصرف سوخت، آلودگی هوا و فرسودگی خودروها نیز از دیگر پیامدهای مستقیم این پدیده هستند. در شهری مانند همدان که شرایط اقلیمی خاص خود را دارد، افزایش آلودگی هوا می‌تواند اثرات منفی جدی بر سلامت شهروندان بگذارد.
نقش آموزش و فرهنگ‌سازی
مقابله با پدیده پارک دوبل، فقط با جریمه و برخورد قانونی ممکن نیست. هرچند قانون و نظارت ضروری است، اما راه‌حل پایدار، از مسیر آموزش و فرهنگ‌سازی می‌گذرد. شهروندان باید بدانند که پارک دوبل، صرفاً یک تخلف فردی نیست، بلکه آسیبی جمعی است که همه شهر را متضرر می‌کند.
آموزش شهروندی، به‌ویژه از سنین کودکی و نوجوانی، می‌تواند نقش مهمی در اصلاح این رفتار داشته باشد. زمانی که نسل جدید، احترام به قانون و حقوق دیگران را بیاموزد، آینده ترافیکی همدان نیز ایمن‌تر و منظم‌تر خواهد بود.
مسؤولیت مشترک؛ از شهروند تا مدیریت شهری
حل معضل پارک دوبل، نیازمند همکاری همه‌جانبه است. شهروندان باید مسؤولیت‌پذیر باشند و منافع جمعی را بر راحتی لحظه‌ای خود ترجیح دهند. در کنار آن، مدیریت شهری نیز باید با توسعه پارکینگ‌های عمومی، ساماندهی توقف‌گاه‌ها و بهبود زیرساخت‌ها، زمینه رعایت قانون را فراهم کند.
نظارت مستمر، اطلاع‌رسانی شفاف و استفاده از ابزارهای نوین مدیریت ترافیک، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش این معضل داشته باشد. اما هیچ‌کدام از این اقدامات، بدون همراهی مردم به نتیجه نخواهد رسید.
باید گفت که پارک دوبل در همدان، مسأله‌ای ساده و گذرا نیست؛ بلکه معضلی ریشه‌دار است که ترافیک، بی‌نظمی، ناامنی و نارضایتی عمومی را تشدید می‌کند. اصلاح این وضعیت، نیازمند تغییر نگرش، تقویت فرهنگ شهروندی و احساس مسؤولیت جمعی است. همدان، شهری با هویت تاریخی و ظرفیت‌های بزرگ انسانی است و شایسته آن است که خیابان‌هایش نیز بازتابی از نظم، احترام و همدلی شهروندانش باشد.